Nakit Akışı Nedir? 7 Temel Adımda Nakit Akış Yönetimi

Nakit Akışı Nedir?

Nakit akışı en açıklayıcı haliyle belirli bir süre içinde şirketlerin kasasına giren ve çıkan para olarak tanımlanabilir. En sık yapılan nakit akışı hatalarından birisi nakit gelirlerden nakit giderleri çıkardığında nakit akışının yönetildiğidir. Ancak bu yöntem tam olarak doğru bir nakit akışı yönetimi sağlamaz. 

Bu yanılsamaya düşmemek için, nakit gelirlerinizden nakit giderlerinizi çıkardıktan sonra kabaca 3 adım daha atmanız gerekiyor: İzleme, analiz etme, optimize etme. Bu süreçleri layıkıyla yönettiğinizde şirketiniz büyümeye hazır demektir, çünkü artık büyümek için yeterli naktiniz olduğunda bunu bilirsiniz, fırsatları kaçırmazsınız, riskleriniz oldukça düşüktür.

Tıpkı vücudumuzdaki organlara kanın hayat vermesi gibi, nakit akış stratejilerimiz ne kadar iyi ise şirketimiz de o kadar güçleniyor. Kanallar ne kadar tıkalıysa, finansal sağlığımız o kadar risk taşıyor. Daha kötüsü, semptomlar oluşana kadar bunu fark edemeyebiliriz.

Doğru Nakit Akışı Yönetimi Şirketlere Ne Kazandırır?

Etkili bir nakit akış stratejiniz varsa, borçlarınızı, çalışan maliyetlerinizi ve faturalarınızı artık belirli zaman dilimleri içinde tahmin edebilir, projeksiyon oluşturabilir, yani gelecekle ilgili kararlarınızı alabilirsiniz.

Nakit akışının sağlıklı şekilde yönetilmesi her işletme için çok kritik. Ancak bazı durumlar var ki, nakit akışının iyi yönetilmemesi hayati bir atardamarın zedeleniyor olması anlamına gelebilir.

Birkaç örnek vererek daha görünür hale getirmeye çalışalım:

Bazı sektörlerde piyasadaki 1 TL’lik bir oynama çok büyük nakit akış problemlerine sebep olabilir. Bu sektörlerde süreler kritik öneme sahiptir. İnşaat sektöründen örnek verecek olursak, büyük bir başlangıç sermayesi gerekliliğinin yanı sıra bir inşaatın tamamlanması ve satışı süreleri uzadığında akla gelmeyecek nakit akış problemleri yaşanması oldukça muhtemeldir.

Sezonluk işletmelerde de benzer bir durum söz konusu. Para sezonda kazanılsa da yönetilmesi gereken nakit akışı senelik. Giderler yıl boyu devam ediyor. Bu da öngörülebilirliği riske atıyor. Sabit giderlerdeki değişimin ön görülebilmesi, harcama analizlerinin yapılması, operasyonel iyileştirme fırsatları, tedarik verileri, satıcıların ve satın alımların verilerinin maliyetlerine göre gruplamaları bu tip işletmelerde daha da önemli hale geliyor. Özetle, sektörlerin kendilerine has karakterleri var ve buna bağlı olarak nakit akışlarının risk taşıdığı alanlar farklılaşıyor. 

Ancak çalıştığımız sektörün risklerini bilmek tabi ki yeterli değil. Büyük, küçük farketmeksizin her işletmenin dikkat etmesi gereken çok temel bir unsur bulunuyor. Bu unsur fatura ve tahsilat takibi. Genellikle büyük işletmeler yeterince kaynakları olduğu ve takibin önemini öğrendikleri için sürekli takip altında tutsalar da, küçük işletmelerde bu süreç gözden kaçabiliyor. Büyüme yolundaki küçük işletmeler müşteri bulmaya ve iş yapmaya ve operasyona o kadar iyi şekilde odaklanırlar ki, fatura kesmeyi, müşteriye iletmeyi ve ardından tahsilat sürelerini takip etmeyi atlıyorlar. Bu da geciken veya hiç tahsil edilemeyen ödemelerle sonuçlanıyor. Enflasyonun yüksek olduğu zamanlarda da bu maliyet gecikme uzadıkça artıyor.

Peki hızla büyüyen bir şirketiniz var diyelim. İstihdam maliyetleriniz hızla artıyor demektir. İşinizin yapısına bağlı olarak ekipman için daha fazla sermaye yatırımına ihtiyacınız olma ihtimali de oldukça yüksek. Hızla büyüyen bir işletmede hızla artan gider kalemleri ve meblağlarına uyum sağlamak hiç kolay değildir. Sağlıklı bir nakit akış planlamanlamanız yoksa, büyürken naktinizin tümünü harcama riskiniz de yüksek demektir.

İster yepyeni bir şirket olun, isterseniz piyasadaki 15 yıllık oyuncu; İster ilk müşterilerinizi edinmeye çalışın, ister müşteri hedeflerine ulaşmış olun.. Şirketlerin en kritik sorunları genelde nakit akışı yönetimi sorunları oluyor. Etkili nakit akışı tahminleri yapabilmek için, hem kısa hem de uzun vadeli ihtiyaçlara bakılmalıdır. Nakit akışı ve satış tahmin raporları, bir işletmenin tahmini gelire dayalı olarak işletme giderlerini karşılamak için yeterli paraya sahip olup olmadığını gösterir. Nakit akışını yönetmenin sınırsız sayıda yöntemi olsa da başarı getiren temelde birkaç kolay strateji bulunuyor. Gelin birlikte bu stratejilere bakalım.

7 Temel Adımda Başarılı Nakit Akış Yönetimi

1. Nakit Akış Senaryoları Oluşturun
   Öncelikle güncel nakit akış durumunuzu tahmin ederek yönetmek yerine yazılı olarak analiz etmeniz en doğru yöntem olacaktır. Nakit akışınızı günlük, haftalık, aylık tablolara dökebilir, ardından bu tablolara “eğer” soruları ekleyerek mümkün olduğunca çok senaryoyu analiz edebilirsiniz. Örnek olarak “eğer önümüzdeki hafta gelecek tahsilatlarımızın hiçbirini yapamazsak ne kadar nakdimiz olacak?” ya da “eğer önümüzdeki ay yapacağımız ödemelerin tamamını yaparsak ne kadar nakdimiz kalıyor?” gibi sorularınızın cevabını yazılı olarak analiz edebilirsiniz. Bu sayede operasyonlardaki en yüksek risk alanlarını belirleyebilirsiniz. Böylece beklenmedik bir büyük müşterinin veya beklenmedik harcamaların oluşması durumları artık çalışılmış senaryolar olacağından, bunlar beklenmedik durum olmaktan çıkmıştır, ne yapacağınızı biliyorsunuz demektir. Değişen piyasa koşulları gibi öngörülemeyen ve kontrol edilemeyen değişimlerin olumsuz etkileri bu yolla minimize olur.

2. Tahsilat Sürenizi Kısaltın
   Nakit akışı yönetimi, yalnızca tespit etmekle değil, aynı zamanda stratejiler geliştirme ile ilgilidir. Geciken tahsilatlar hem stokları tekrar yerine koymak için gereken nakdi bulmanızı zorlaştırır hem de enflasyondan dolayı alınmayan ödeme zamanla değer kaybedecektir. Yapılacak en önemli analizlerden birisi, tüm şirketinizin ve müşterileriniz başına olan ortalama tahsilat sürenizi günlük olarak takip etmenizdir. Bu sayede tahsilat süreniz uzamaya başladığında geri dönülemez bir hale gelmeden önlemler alabilirsiniz. Bu önlemler arasında en bilinenleri olarak, iş gerçekleşir gerçekleşmez faturanın kesilmesi, müşterilere birden fazla tahsilat yöntemi imkanı sunulması, tahsilat hatırlatmalarının tam zamanında ve hatta otomatik yapılması sayılabilir. Tüm bunlara rağmen uzayan ödemeleriniz varsa müşterilerinize erken ödeme indirimleri gibi stratejik ödüller sunarak ödemelerinizi hızlandırabilirsiniz.

3. Büyük Nakit Çıkışlarını Zamana Yayın
   Ekipman yatırımı, toplu hizmet alımı gibi şirketinizden büyük miktarda tekil nakit çıkışları dikkatli yönetilmelidir. Şirketinizin kasasında işin ödemesini yapacak yeterli nakit bulunsa dahi bu ödemeleri tek seferde yapmak hem kısa dönemli nakit akış problemlerine hem de paranın zaman değerinden dolayı fırsat maliyetine neden olacaktır. Büyük satın alımlar için doğrudan ödeme yapmak yerine, ödemeyi düşük faiz oranıyla borçlanarak finanse etmek akıllıca olabilir. Ancak bu enflasyon, faiz ve zaman denkleminin çok iyi kurulmasıyla karlı olacaktır. Aksi durumlarda ağır hasarlara da sebep olabilir. Bu riskleri iyi hesaplanızı öneririz.

4. Ödeme Taahhüdü Alın
   Uzun soluklu ve işin sonunda ödemenin alındığı proje bazlı işlerde başlangıç, ara ödeme ve iş iptali durumunda ödeme taahhüdü almak nakit akış problemlerinizi azaltacaktır. Bu yöntem, özellikle pahalı veya zaman alan projelerdeki riskleri minimize edebilir. Projenin başında alacağınız ön ödeme müşterinizin ödeme yapacağına olan güveni almanıza, proje süresince gerçekleştirilecek işler sırasındaki ara ödemeler maliyetleri karşılamanıza yardımcı olacaktır. Son dakikada iptal edilebilecek gösteriler, etkinlikler veya toplantılar düzenleyen işletmelerde bu yöntem yaygın olarak kullanılmaktadır. 

5. Yedek Planınız Olsun
   En kötü durum için senaryolarınız olsun. Ancak unutmayın ki, en kötü durum olarak kurguladığınız senaryo gerçekte en kötüsü olmayabilir. İçinizin rahat etmesini sağlayacak iyi bir planınız olsun ve nakit akışı krizine her zaman hazırlıklı olun. Bunun için mutlaka şirketinizin karlı olduğu dönemlerde, olası kötü günler için yedek akçeler ayırın.

6. Büyürken Dikkatli Olun
   Çok hızlı büyümek nakit akışı açısından risklidir. Satışların hızlanması giderlerinizin de artması anlamına gelir. Nakit harcamalarınızın artışıyla satışlarınızın artışı arasındaki süre uzadıkça gelecekte nakit akışıyla ilgili sorunlar yaşama olasılığınız artacaktır. Burada yine izleme, analiz etme ve optimize etme adımları büyük önem taşıyacaktır. 

7. Teknolojiyi Kullanın
   Herkesin işini kolaylaştıracak araçlar mevcuttur. Birçok işletmenin yaptığı gibi nakit akış tablosunu excel ile takip edebilirsiniz. Ancak araştırmalar gösteriyor ki her 10 excel tablosunun 9’unda hatalar yapılıyor. Bir örnek vermek gerekirse, 2013 yılında JP Morgan hesap tablolarındaki basit bir hata yüzünden 6 milyar dolar kaybetmişti. Nakit akışı takibi ve yönetimi için üretilmiş Nuvio’yu kullanarak hiçbir tablo ya da formülle uğraşmadan tahsilat sürelerinizi, ödemelerinizi, günlük, haftalık, aylık nakit akışınızı takip edebilirsiniz. Seçiminizi yaparken Nuvio gibi analiz kasları kuvvetli bir ürün seçerek, hem kişilere bağlı hesaplama hataları riskini bertaraf etmiş, hem nakit akışı yönetmeye ayırdığınız zaman ve parayı %80’e kadar azaltmış olursunuz.