Gelir Vergisi Nedir ve Ne Zaman Ödenir? 2023 Gelir Vergisi Dilimleri

Her yılın Mart ayında olduğu gibi 2023 yılı için de gelir vergisi beyanname ve ödeme dönemi içerisindeyiz. 31 Mart 2023 tarihine kadar gelir vergisi beyannamesi verilmeli ve ilk taksidi ödenmelidir. Peki her yıl ödememiz gereken bu vergi nedir? Nasıl beyan edilir? Kimler bu vergiyi ödeyecekler?

Gelir Vergisi Nedir? 

Gelir vergisi adından da anlaşılabileceği gibi, kazanç elde eden gerçek kişilerin (bireylerin) bu elde ettikleri kazanç üzerinden ödemeleri gereken bir vergi türüdür. Bir çok ülkede ödenen bu vergi,  ülkemizde de, oranları kazancın miktarına göre değişiklik gösterecek şekilde düzenlenmiştir. Böylece, kazancı daha düşük olanlar daha düşük oranda, daha fazla olanlar ise daha yüksek oranda gelir vergisi öderler. 

Gelir vergisi kapsamındaki kazançlar, kişinin, her yılın 1 Ocak ve 31 Aralık tarihleri arasında elde ettiği toplam kira, mal satışları ve emek karşılığı elde ettikleridir.

Burada yeri gelmişken, halk arasında doğru bilinen önemli bir yanlıştan bahsetmek istiyoruz. Gelir vergisi hesaplanırken bakılacak kazanç tutarı, doğrudan kazançlarınızın toplamı değildir. Bu kazançları elde ederken, kiradaki evin sigortası, sağlık ve eğitim giderleri gibi bazı giderlere de katlanırız. İşte bu tip katlanılan giderler o kazançların toplamından çıkarıldığında elde kalan net tutar üzerinden gelir vergisi ödersiniz. 

Hangi Kazançlar Gelir Vergisi Kapsamındadır?

Bireylerin aşağıda listelediğimiz ve yıl içerisinde buralardan elde ettiği kazançlar gelir vergisi kapsamındadır:

• Ticari ve zirai (tarımsal) faaliyet kazançları
• Maaş ve ücretler
• Serbest meslek faaliyetlerinden elde edilen kazançlar 
• Taşınır ve taşınmaz mallardan elde edilen satış ve kira kazançları
• Menkul sermaye iratları (kar payı, faiz, kira vb. gelirler)
• Diğer kazanç ve iratlar

Bu kazançlar bazı durumlarda gelir vergisi kapsamından çıkabilir. Hemen bir örnek verelim: Bir eviniz var ve 2020 yılında aldınız. Bu evi 2024 yılında sattığınızda gelir vergisi ödeyecekken, 2026 yılında sattığınızda, alım-satım arasındaki süre 5 yılı aştığından, bu vergiyi ödemeyebilirsiniz. Bu detayları öğrenmek ve doğru hesaplamaları yapabilmek ve bilgi doğrultusunda kararlar verebilmek adına beyanname sürecinde bir mali müşavire danışmanınızı öneririz.

Kimler gelir vergisi öder? 

Öncelikle hemen belirtelim, sigortalı çalışanlar, işçiler ve kamu kurumlarında çalışanlar ile memurların gelir vergileri zaten maaşlarından kesiliyor. Yani bu kimselerin ayrıca gelir vergisi ödemesine gerek yok. Ancak yıllık brüt maaşınız 880.000TL’nin üzerinde ise, dikkat! Maaşımdan kesiliyor diye düşünmeyin, gelir vergisi beyannamesi verme zorunluluğunuz var. Bir takvim yılı içinde ikinci bir işyerinde çalıştığınızda, bu ikinci işyerinden kazancınız 70.000TL’nin üzerinde ise yine gelir vergisi ödemeniz gerekebilir.

Gelir vergisini ayrıca ödemeye gerek olmayan maaşlı bir çalışansınız, ama yine de bunun dışında kazançlarınız da varsa, bir gelir vergisi mükellefi olma ihtimaliniz yüksek demektir ve maaş dışındaki bu kazançlarınız için gelir vergisi ödemeniz gerekebilir.

Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır? 2023 Yılı Gelir Vergisi Oranları Nedir?

Gelir vergisi senelik bir vergi türü olduğu için, o takvim yılında (1 Ocak-31 Aralık) elde ettiğiniz kazançlar üzerinden hesaplanır. Hesaplanan kazanç tutarı farklı vergi dilimlerine ayrılarak, her bir dilim farklı yüzdeler üzerinden hesaplanır. Gelir vergisi dilimleri her yıl yeni tutarlarla güncellenerek resmi gazetede duyurulmaktadır. Başka bir deyişle, bu yılki kazançlarınızı sonraki yıl Mart ayında ödersiniz. Böylece kazançları elde ederken nasıl bir gelir vergisi ödeyeceğinize dair tahminler yürütmeniz mümkündür.

2023 yılı Mart ayında verilecek gelir vergisi beyannamesi, 2022 yılı kazançlarını kapsadığı için 2022 yılının gelir vergisi dilimleri üzerinden hesaplanacaktır. 2022 yılına ait gelir vergisi dilimlerini aşağıdaki tablomuzda görebilirsiniz.

Tablolardada “ücret” ve “ücret dışı” diye iki tabir göreceksiniz. “Ücret”, maaş ve ücretler kapsamında; “ücret dışı” ise ticari gelirler, kira gelirleri gibi ücret dışı gelirler anlamına geliyor.

2022 yılı gelir vergisi dilimleri

2023 yılı içerisinde elde edeceğiniz ücret dışı gelirlerin vergi ödemesi ise 2024 yılının Mart ayında yapılacak. Ancak kazanç sırasında planlama ve tahmin yapabilmeniz için, açıklanan 2023 yılı gelir vergisi dilimlerini de sizin için aşağıya ekledik:

2023 yılı gelir vergisi dilimleri

Örnek Gelir Vergisi Hesaplama 

Üstteki tablomuz biraz karışık geldiyse örnek bir senaryo üzerinden hesaplamayı birlikte yapalım.

2022 yılında gelir vergisine esas kazançlarınızın 460.000TL, bu kazançları elde ederken katlanılan giderlerinizin 60.000TL olduğunu varsayalım. Böyle bir durumda gelir verginizi 400.000TL (460.000-60.000) üzerinden ödersiniz. Bu tutar gelir vergisi matrahınızdır. Şimdi gelin bu tutarı vergi dilimlerine göre parçalayalım ve ödemeniz gereken vergi tutarını bulalım:

• 32.000 ilk dilimde,
• Sonraki 38.000TL (70.000-32.000) ikinci dilimde, 
• Sonraki 100.000TL (170.000-70.000) 3. dilimde,
• En son kalan 230.000TL 4. Dilimde hesaplanacak. Böylece toplamda 119.900TL gelir vergisi ödemeniz gerekecek.

Gelir Vergisi Ne Zaman, Nasıl ve Nereye Ödenir? 

Gelir Vergisi iki taksitle ödenir. 2022 yılına ait gelir vergilerinin ilk taksidi 31 Mart 2023’e kadar ödenecek. İkinci taksit ise 31 Temmuz 2023’e kadar ödenecek.

Dilediğiniz bir vergi dairesine giderek, vergi dairesinin veznesinden ödeme yapabileceğiniz gibi, İnteraktif Vergi Dairesi’nden online olarak ödeme yapabilirsiniz. Bir diğer seçenek ise bankalardır. Bankaların online ödeme kanallarını kullanarak da gelir vergisi ödemelerinizi yapabilirsiniz. 

Yukarıda gelir vergisini ana hatlarıyla anlatmış olsak da, istisnaları bulunan, size özel farklılıklar taşıma ihtimali olan ayrıntılı bir konudur. Bu yüzden gelir vergisi beyannamenizi vermeden önce bir mali müşavire danışmanızı öneririz.