Başabaş Noktası Nedir? Nasıl Hesaplanır?
Yeni bir iş kurduk, startup yolculuğumuza başladık ancak önümüzü nasıl göreceğiz? İşlerin iyi gitmesi ve büyüme için verilere dayalı bazı bilgilere ihtiyacımız var. Bu yazımızda işimizle ilgili takip etmemiz gereken en güçlü araçlardan biri olan Başabaş Noktasını ele alıyoruz.
Başabaş Noktası (Break Even Point) Nedir?
Başabaş noktası, işletmenizin gelirlerinin maliyetlerine eşit olduğu durumdur. Bu, maliyetlerinizi tam olarak karşılayabilmek için ne kadar gelir sağlamanız gerektiğini belirler. Yani ne kar ne de zarar ettiğiniz o noktayı anlatır.
Bir iş sahibi olarak elbette hedefimiz kar etmektir, ancak aynı zamanda zarar etmediğimizden emin olmamız da gerekir. İşimizin başabaş noktasını bilirsek, bunun altına düşüp düşmediğimizi de kontrol etmemiz kolaylaşır. Üstelik, başabaş noktasının tek fonksiyonu zararda olup olmadığımızı bilmekten ibaret değildir.Bu bilgi bize, işletmemizin bir çok açıdan güvende olmasını sağlayan, etkili planlama ve karar verme gibi kritik aksiyonlarımız için de önemli bilgiler sağlar. Her işletme sahibi sattığı ürün veya hizmetlerin bir an önce kar getirmeye başlamasını ister. Başka bir deyişle başabaş noktasına ne kadar hızlı varabilirseniz o kadar karda olursunuz. Zaten kardaysanız, bu bilgi o zamanda verimliliğinizi arttırmanızı destekleyecektir. Gelin biraz ayrıntılara inelim.
Başabaş Noktasının Önemi Nedir?
Başabaş noktasını bildiğinizde;
- Belirli bir dönemde en az ne kadar mal/hizmet satılması gerektiğini bilirsiniz.
- Ürünlerinizin fiyatlarını yeniden ayarlayabilir ve bu ayarlamanın etkisini analiz edebilirsiniz.
- Yeni bir ürün veya hizmetiniz varsa, bunların ne zaman karlı hale geleceğini bilirsiniz. Bu sayede stratejik kararlar alabilirsiniz.
Başabaş Noktası Nasıl Hesaplanır?
Başabaş noktasının basit ama sihirli formulü:
TOPLAM MALİYET = TOPLAM GELİR
Peki bu formülü hesaplamak göründüğü kadar kolay mı? Detaylarına bakalım. Bir şirketin toplam maliyetleri ikiye ayrılır: Sabit maliyetler ve değişken maliyetler.
Sabit maliyetler, kira, maaşlar, sigorta, krediler, yatırımlar gibi satılan ürün sayısı artsa da değişmeyen maliyetlerdir.
Değişken maliyetler ise ham madde, vergiler, komisyonlar, işletme giderleri gibi satılan mal sayısı arttıkça artan maliyetlerin toplamıdır.
Toplam gelir ise sattığımız her 1 birim ürün veya hizmetin fiyatı ile toplam satılan ürün veya hizmetin birim sayısının çarpımıdır.
Özet olarak başabaş (break even) noktası için aradığımız sonuç aşağıdaki iki değerin birbirine eşit olduğu nokta oluyor.
SABİT MALİYETLER + DEĞİŞKEN MALİYETLER = TOPLAM MALİYET
ÜRÜN FİYATI X SATILAN ÜRÜN SAYISI = TOPLAM GELİR
Başabaş noktasını birim veya para birimi cinsinden hesaplanabilir. Yani başabaş noktasına ulaşmak için ne kadar ürün satmanız gerektiğini, veya başabaş noktasına ulaşmak için ne kadar gelir sağlamanız gerektiğini hesaplayabilirsiniz. Bu hesapların biri veya ikisi de sizin için önemli olabilir. Örneğin sabit belirli bir ürünü satan bir şirketle birbirinden çok farklı danışmanlık hizmetleri satan bir şirketin ihtiyaçları aynı olmayacaktır. Birinci şirket için ürün satış hedeflerini adet cinsinden koymak daha faydalı olabilir, buna karşın ikinci şirket vereceği hizmetleri önceliklendirirken tutarları üzerinden başabaş noktasına göre bir planlama yapmak isteyebilir.
Satılan Birim Sayısı Cinsinden Başabaş Noktası Hesaplama: Kaç adet ürün satmalıyım?
BAŞABAŞ NOKTASI (birim) = SABİT MALİYETLER ÷ (BİRİM BAŞINA SATIŞ FİYATI – BİRİM BAŞINA DEĞİŞKEN MALİYET)
Örneğin, aylık sabit maliyetleriniz 1000 TL ve 1 TL'ye mal olan ürünler satıyorsunuz, değişken maliyeti 0.25 TL olsun:
1000 TL ÷ (1 TL - 0.25 TL) = 1333.3 YA DA 1000 TL ÷ 0.75 TL = 1333.3
Bu ay başabaş noktasına ulaşmak için 1333 ürün satmanız gerekiyor.
Para Birimi Cinsinden Başabaş Noktası Hesaplama: Ne kadar Gelir Elde Etmeliyim?
Aynı örnekten ilerleyeceğiz ancak öncesinde bilmemiz gereken bir kavram daha var: Katkı Marjı Oranı. Katkı marjı oranı, her birim satışın sabit maliyetleri karşılamak için ne kadar katkıda bulunduğunu gösterir. Bu, birim başına satış fiyatı ile birim başına değişken maliyet arasındaki farkın, birim başına satış fiyatına bölünmesiyle bulunur. Çok fazla terim kullandık evet ama aslında oldukça basit bir hesaplama. Gelin birlikte bakalım:
KATKI MARJI = (BİRİM BAŞINA SATIŞ FİYATI - BİRİM BAŞINA DEĞİŞKEN MALİYET) / BİRİM BAŞINA SATIŞ FİYATI
Katkı marjı oranını hesapladıktan sonra para birimi cinsinden başabaş noktasını da aşağıdaki formülle hesaplayabiliriz:
BAŞABAŞ NOKTASI (TL) = SABİT MALİYETLER ÷ KATKI MARJI ORANI
Yine bir örnekle bakalım:
Birim başına satış fiyatı 1 TL ve birim başına değişken maliyeti 0.25 TL olan ürünler sattığınızı varsayarsak;
KATKI MARJI ORANI = (1 TL - 0.25 TL) / 1 TL = 0.75
Başabaş noktasını (TL) bulmak için sabit maliyetleri katkı marjı oranına bölelim:
BAŞABAŞ NOKTASI (TL) = 1000 TL / 0.75 = 1333.3 TL
Demek ki bu ay başabaş noktasına ulaşmak için 1333.3 TL gelir sağlamanız gerekiyor.
Başabaş Noktası: Kutup Yıldızınız
Başabaş noktası, yeni bir işe başladığınızda ya da yeni bir ürün/hizmet sunmaya başladığınızda hayati bir öneme sahiptir. Ancak bununla sınırlı değil: Genel işletme sağlığınızı ve karlılık potansiyelinizi ölçerken adeta bir kutup yıldızı gibi bize yol gösteren en etkin araçlardandır.
Ancak şunun altını çizmekte fayda var: Başabaş noktası elbette tek başına yeterli değildir, finansal analizin parçasıdır ve genel işletme stratejisi, pazarlama planı, operasyonel planlama ve bütçe geliştirme ile birlikte ele alınmalıdır.
Başabaş noktasını bilmek, kâr elde etme sürecinizi haritalandırmanıza, resmi görmenize ve daha iyi anlamanıza yardımcı olur. Bu bilgi, hedeflediğiniz kar miktarına ulaşmak için ne kadar daha satmanız veya ne kadar daha gelir elde etmeniz gerektiğini size gösterecektir.
Verdiğimiz formüller ve hesaplamalar bir çok işletme için hesaplaması zor ve zaman alan hesaplamalar. Tüm bu karmaşık formüller ve excel’lerden kurtulup şirketinizi yönetirken elinizi rahatlatarak sadece büyüme verilerilerine odaklanmak için Nuvio’da ücretsiz deneme hesabınızı oluşturabilir ve sizin için yaptığımız otomatik grafikler ve analizlere hızla ulaşabilirsiniz.
